Cập nhật lần cuối trong tháng 6, lười...

Author: duyk471

README.md

@@ -1,4 +1,4 @@
-# Tự học mọi thứ thông qua hướng dẫn, lộ trình và các nguồn tài nguyên miễn phí trên Internet
+# Khu học mở
 
 ## Giới thiệu
 

docs/chuong-trinh/mam-non-va-tieu-hoc.md renamed to docs/chuong-trinh/mam-non.md

@@ -0,0 +1,8 @@
+# Tiểu học
+
+Chưa viết.
+
+Thời điểm này là khi con em đang trong giai đoạn vàng để học rất nhiều thứ. Tiêu biểu là ngôn ngữ chẳng hạn.
+
+Cho con đi học thêm ngoại ngữ? KHÔNG. Lý do đơn giản thôi, phần lớn các giáo viên đều khiến Tiếng Anh trong mắt con trẻ là một môn học, chứ không phải một ngôn ngữ. Đồng thời, mọi người có chắc là họ có khả năng nói Tiếng Anh tốt? Nghe và nói là hai hoạt động cơ bản nhất của ngôn ngữ và cần phải có sự tiếp thụ tự nhiên.
+Mọi người có thể để con tiếp thụ ngôn ngữ tự nhiên thông qua các phim hoạt hình ví dụ như là Peppa Pig chẳng hạn.

docs/chuong-trinh/tieu-hoc.md

@@ -1,4 +1,4 @@
-# Kỹ năng đi trước đam mê
+# Quá đỉnh để bị khước từ
 
 Về cơ bản đây là bài viết về cuốn sách So Good They Can’t Ignore You của Cal Newport được viết bởi [FormYourSoul](https://spiderum.com/nguoi-dung/FormYourSoul) trên Spiderum: [Bài viết gốc](https://spiderum.com/bai-dang/Tom-tat-sach-So-Good-They-Cant-Ignore-You-Ky-nang-di-truoc-dam-me-9h4).
 

docs/huong-dan/dam-me-va-ki-nang.md

@@ -1,24 +1,23 @@
 # Hướng dẫn cách đọc (sách, tài liệu, hay bất cứ thứ gì để học)
 
-!!! info "Nguồn"
-    Nguồn [How to Read a Book, v5.0](https://pne.people.si.umich.edu/PDF/howtoread.pdf). Bản dịch dưới đây đã được dịch máy và đang được soát lại.
+Chúng ta thường có cảm giác “đã” khi đọc một cuốn sách từ đầu đến cuối, theo đúng thứ tự. Với tiểu thuyết thì phải đọc vậy vì bạn sẽ để cho tác giả dẫn dắt mình qua từng chi tiết trong cả cuốn sách.
 
-Chúng ta thường có cảm giác “đã” khi đọc một cuốn sách từ đầu đến cuối, theo đúng thứ tự. Với tiểu thuyết thì điều đó là cần thiết, vì cốt lõi của truyện là giữ độc giả trong trạng thái hồi hộp. Khi đọc truyện, bạn để cho tác giả dẫn dắt mình qua từng chi tiết.
-
-Nhưng phần lớn những gì bạn sẽ phải đọc trong suốt thời sinh viên – và có thể cả trong sự nghiệp sau này – lại không phải là tiểu thuyết. Mà là sách học, tài liệu, giáo trình, báo cáo nghiên cứu, bài viết học thuật v.v…
+Nhưng phần lớn những gì bạn sẽ phải đọc trong suốt thời sinh viên – và có thể cả trong sự nghiệp sau này – lại không phải là tiểu thuyết. Mà là sách học, tài liệu, giáo trình, báo cáo nghiên cứu, bài viết học thuật v.v...
 
 Với những loại đó, mục tiêu của bạn là nắm bắt và ghi nhớ thông tin. Bạn cần biết “nó nói gì” càng nhanh và càng dễ hiểu càng tốt. Vì vậy – trừ khi bạn đang ở tù và chẳng còn việc gì để làm – đừng bao giờ đọc một cuốn sách phi hư cấu từ đầu đến cuối như thể đang đọc truyện.
 
 Thay vào đó, khi đọc để học, bạn phải biết nhảy cóc, đảo ngược, lướt nhanh hay tua chậm – miễn là giúp bạn phát hiện, hiểu và ghi nhớ nội dung cốt lõi. Làm vậy bạn sẽ tiết kiệm thời gian và thu hoạch được nhiều hơn.
 
-Theo phương pháp này, bạn hoàn toàn có thể đọc hết một cuốn sách 300 trang chỉ trong 6 đến 8 tiếng. Tất nhiên, nếu có thêm thời gian thì bạn sẽ học sâu hơn. Nhưng thời gian thì luôn có giới hạn.
+Theo phương pháp này, bạn hoàn toàn có thể đọc hết một cuốn sách 300 trang chỉ trong 6 đến 8 tiếng. Tất nhiên, nếu có thêm thời gian thì bạn nên học sâu hơn. Nhưng thời gian thì có hạn.
 
-Dưới đây là các chiến lược giúp bạn làm điều đó hiệu quả. Chúng không chỉ áp dụng cho sách, mà còn cho bất kỳ loại tài liệu phi hư cấu nào – từ bài báo đến website.
+Dưới đây là các chiến lược giúp bạn làm điều đó hiệu quả. Chúng không chỉ áp dụng cho sách, mà còn cho bất kỳ loại tài liệu phi hư cấu (non-fiction) nào – từ bài báo đến website.
 
 ### Mục tiêu luôn là: Đọc *hết* tài liệu
 
 Khi đọc để học, điều quan trọng nhất là hiểu được ý chính, luận điểm, bằng chứng và kết luận. Bạn không cần (và thực ra cũng không thể) nhớ mọi chi tiết nhỏ. Cái bạn cần là ghi nhớ và ghi lại các điểm mấu chốt. Khi cần tra lại chi tiết, bạn sẽ biết tìm ở đâu.
 
+***Bảng 1. Tóm lược các chiến lược và mẹo đọc***
+
 | Chiến lược | Lý do | 
 | ---| --- |
 | Đọc toàn bộ                        | Hiểu tổng thể quan trọng hơn hiểu từng câu. Phải nắm được cấu trúc tổng thể của lập luận.             |
@@ -33,7 +32,7 @@ Khi đọc để học, điều quan trọng nhất là hiểu được ý chín
 | Cho não nghỉ giữa chừng            | Tạm ngừng giúp não xử lý và ghi nhớ sâu hơn.                                                          |
 | Lặp lại và sử dụng nhiều hình thức | Đọc xong rồi nói lại, vẽ sơ đồ, viết ghi chú… sẽ giúp nhớ lâu và hiểu kỹ hơn.                         |
 
-### Luôn xác định trước thời gian đọc
+### Luôn xác định trước thời gian bạn sẽ dành ra để đọc
 
 Giả sử bạn chỉ có 6 tiếng để đọc, bạn sẽ dễ chia thời gian hơn và tránh bị cuốn theo từng chi tiết nhỏ. Khi bạn chấp nhận giới hạn thực tế của mình, bạn sẽ tập trung hơn và hiệu quả hơn. Việc tự đặt thời gian và tuân thủ nó là một kỹ năng sống quan trọng.
 
@@ -46,37 +45,37 @@ Trước khi mở sách, hãy hỏi: mình đọc cuốn này để làm gì? M
 Khi đọc, hãy tìm 4 điều đầu tiên:
 
 * Ai là tác giả?
-* Luận điểm chính của sách là gì?
-* Tác giả dùng bằng chứng nào để thuyết phục?
+* Các luận điểm chính của sách là gì?
+* Các luận cứ (Bằng chứng để chứng minh cho luận điểm) là gì?
 * Kết luận của sách là gì?
 
 Sau đó hãy tự hỏi tiếp:
 
-* Những điểm yếu trong luận điểm hay bằng chứng là gì?
-* Mình có đồng ý với tác giả không?
-* Nếu phản biện, tác giả sẽ trả lời thế nào?
+* Những điểm yếu trong luận điểm hay luận cứ là gì?
+* Bạn nghĩ gì về các luận điểm, luận cứ và kết luận trong cuốn sách?
+* Để phản biện thì tác giả sẽ giải đáp các nhược điểm hay các phê bình từ bạn như thế nào?
 
 Càng đọc, bạn càng nên quay lại các câu hỏi này. Khi kết thúc, bạn nên trả lời được hết. Bạn có thể thử tưởng tượng:
 
-a) Mình đang viết bài điểm sách cho một tạp chí.
-b) Mình đang tranh luận trực tiếp với tác giả.
-c) Mình sắp thi và phải trả lời câu hỏi về cuốn này.
+- Mình sẽ phải viết bài review sách cho một tạp chí.
+- Mình sẽ phải tranh luận trực tiếp với tác giả.
+- Phải thi liên quan đến cuốn sách đấy, thì bạn nghĩ những câu hỏi có trong đề sẽ là gì, và mình sẽ trả lời như thế nào?
 
 ### Đọc chủ động
 
-Đừng đợi tác giả giải thích xong xuôi rồi mới hiểu. Ngay từ đầu, hãy đặt giả thuyết (“cuốn này có vẻ muốn nói rằng…”), đặt câu hỏi (“Làm sao tác giả biết điều đó?”). Ghi chú ngắn các giả thuyết và câu hỏi, sau đó tìm cách xác minh hoặc trả lời khi đọc tiếp.
+Đừng đợi tác giả giải thích xong xuôi rồi mới hiểu. Ngay từ đầu, hãy đặt giả thuyết (Luận điểm chính của cuốn sách là...) hoặc đặt câu hỏi (“Làm sao tác giả biết điều đó?”). Ghi chú ngắn các giả thuyết và câu hỏi, sau đó tìm cách xác minh hoặc trả lời khi đọc tiếp.
 
 ### Tìm hiểu về tác giả và tổ chức đứng sau
 
 Biết ai viết cuốn sách giúp bạn đánh giá chất lượng và hiểu sâu hơn nội dung.
 
-Tác giả là con người – có nền giáo dục, trải nghiệm, định kiến, điểm mạnh, điểm yếu… Họ cũng làm việc cho các tổ chức: trường đại học, công ty, chính phủ, báo chí... Mỗi tổ chức có giá trị, áp lực và tiêu chuẩn riêng – ảnh hưởng đến cả nội dung và cách trình bày.
+Tác giả là con người – có nền giáo dục, trải nghiệm, định kiến, điểm mạnh, điểm yếu... Họ cũng làm việc cho các tổ chức: trường đại học, công ty, chính phủ, báo chí... Mỗi tổ chức có giá trị, áp lực và tiêu chuẩn riêng – ảnh hưởng đến cả nội dung và cách trình bày.
 
 Ví dụ: giáo sư đại học thường viết để được xét duyệt học hàm, họ phải đảm bảo chất lượng học thuật, đôi khi văn phong rất khô khan. Trong khi đó, nhà báo lại viết để hấp dẫn người đọc và chạy deadline, nên thường dễ đọc nhưng nguồn có thể không vững chắc.
 
 Hãy hỏi: Tác giả là ai? Học giả, nhà báo, chuyên gia? Ai tài trợ cho công trình? Ai viết lời giới thiệu? Viết cho đối tượng nào? Viết vào thời điểm nào? Tại sao viết?
 
-Nhiều câu trả lời bạn có thể tìm thấy trong phần cảm ơn, tiểu sử tác giả, tài liệu tham khảo.
+Khá nhiều câu trả lời cho các câu trên bạn có thể tìm thấy trong phần cảm ơn, tiểu sử tác giả, tài liệu tham khảo.
 
 ### Biết bối cảnh học thuật
 
@@ -88,17 +87,17 @@ Một cuốn sách học thuật thường là lời đáp lại những gì ng
 
 Đây là kỹ thuật then chốt. Bạn sẽ hiểu và tận dụng tối đa một cuốn sách nếu bạn đọc nó ba lần — mỗi lần với một mục đích khác nhau.
 
-**a) Lần 1: Khảo sát – để khám phá (5–10% tổng thời gian)**
+**Lần 1: Khảo sát – để khám phá (5–10% tổng thời gian)**
 Lần đọc đầu tiên rất nhanh, bạn chỉ lướt để nắm cái nhìn tổng thể: tác giả đang nói gì, viết theo kiểu gì, và muốn đi đến đâu.
 
 Bạn không cần đọc kỹ, chỉ đánh dấu lại những tiêu đề, đoạn văn, hay cụm từ có vẻ quan trọng để quay lại sau. Cũng nên ghi ra vài câu hỏi để làm rõ khi đọc lần hai, ví dụ: “Thuật ngữ X nghĩa là gì?”, “Sao không nhắc đến chủ đề Y?”, hay “Z là ai?”
 
-**b) Lần 2: Đọc kỹ – để hiểu (70–80% tổng thời gian)**
+**Lần 2: Đọc kỹ – để hiểu (70–80% tổng thời gian)**
 Lần này bạn đọc thật sự nghiêm túc để nắm rõ các luận điểm chính và cách tác giả chứng minh chúng.
 
 Tập trung vào phần đầu và cuối của chương, cũng như các đoạn bạn đã đánh dấu ở lần một. Cố gắng trả lời các câu hỏi bạn đã tự đặt ra.
 
-**c) Lần 3: Ghi chú – để nhớ và hệ thống lại (10–20% tổng thời gian)**
+**Lần 3: Ghi chú – để nhớ và hệ thống lại (10–20% tổng thời gian)**
 Mục tiêu lần đọc cuối cùng là ghi nhớ những điều quan trọng. Ghi chú ngắn gọn lại các lập luận, bằng chứng, kết luận — bằng *chính lời của bạn*. Việc copy nguyên văn ít giúp bạn hiểu bằng việc tự tóm tắt ngắn gọn.
 
 Một chỉ tiêu tốt là: cứ 100 trang sách thì nên có khoảng 1–3 trang ghi chú. Nhiều quá cũng không giúp ích gì thêm. Nhớ đánh dấu số trang để dễ tra cứu lại. Bạn có thể ghi tay, gõ máy, hay kẹp giấy vào sách đều được — miễn là dễ tìm lại sau này.
@@ -122,6 +121,8 @@ Sách phi hư cấu thường viết theo mô hình “chiếc đồng hồ cát
 * Mỗi phần trong chương
 * Mỗi đoạn văn
 
+![alt text](img/doc.png)
+
 Bạn nên tập trung lần lượt vào:
 
 * Bìa trước, bìa sau, mặt trong bìa
@@ -136,13 +137,12 @@ Bạn nên tập trung lần lượt vào:
 * Chữ in đậm, in nghiêng, danh sách gạch đầu dòng
 
 
-### Dùng PTML – “Ngôn ngữ đánh dấu cá nhân”
+### Dùng PTML – “Ngôn ngữ đánh dấu cá nhân” (personal text markup language)
 
 Luôn luôn luôn đánh dấu khi đọc. Đừng chờ đến khi hiểu rõ rồi mới đánh dấu — hãy làm ngay từ lần đầu tiên. Những đánh dấu ban đầu sẽ giúp bạn tiết kiệm rất nhiều công sức khi đọc lại.
 
 Đừng đánh dấu quá nhiều — sẽ phản tác dụng. Nên chỉ chọn 2–3 điểm ngắn gọn mỗi trang. Chỉ gạch dưới vài từ/cụm từ đủ để nhắc bạn nhớ đoạn nói gì. Viết chú thích bên lề bằng chính lời của bạn, mô tả đoạn văn đang nói gì.
 
-
 ### Giấy vs. Màn hình
 
 Bản in có độ phân giải cao gấp nhiều lần màn hình máy tính (600 dpi so với 100 dpi). Do đó, đọc sách giấy sẽ chính xác hơn và đỡ mỏi mắt hơn.
@@ -153,8 +153,7 @@ Tuy vậy, nếu bạn đủ kỷ luật, các phần mềm như Acrobat, Apple
 
 Khi ghi chú (khác với đánh dấu), bạn rất dễ bị cám dỗ "copy-paste" nguyên văn. Việc này có thể hữu ích nếu bạn muốn trích dẫn sau này, nhưng thường phản tác dụng nếu mục tiêu là hiểu và nhớ, vì bạn không tự xử lý lại thông tin.
 
-
-### Dùng phần mềm quản lý tài liệu
+### Dùng phần mềm quản lý tài liệu (citation manager)
 
 Không thể nhấn mạnh đủ tầm quan trọng của các công cụ như Endnote, Zotero, Mendeley, Bookends... Chúng giúp bạn lưu trữ, tìm kiếm và trích dẫn tài liệu rất nhanh chóng — không còn mất thời gian “tự tay format” nữa.
 
@@ -169,7 +168,6 @@ Tuy mỗi phần mềm có điểm mạnh yếu khác nhau, bạn nên chọn lo
 
 Nếu bạn dùng phần “ghi chú” trong phần mềm một cách có tổ chức, thì dù thư viện của bạn có hàng nghìn đầu sách, bạn vẫn dễ dàng tra cứu lại.
 
-
 ### Tận dụng tiềm thức
 
 Rất nhiều quá trình xử lý thông tin diễn ra khi bạn không để ý. Giống như viết lách hay bất kỳ công việc sáng tạo nào, việc hiểu một cuốn sách cần thời gian.
@@ -190,4 +188,14 @@ Các hình thức tiếp nhận khác nhau (đọc, viết, nói, nghe, hình du
 * Viết lại ý chính
 * Vẽ sơ đồ, hình ảnh hóa nội dung
 
-Tất cả đều giúp bạn ghi nhớ và kết nối kiến thức mới với nền tảng cũ.
+Tất cả đều giúp bạn ghi nhớ và kết nối kiến thức mới với nền tảng cũ.
+
+### Chờ chút nào bạn ơi!
+
+Bạn sẽ phải thực hành các kỹ thuật này trong một khoảng thời gian đáng kể --- ít nhất là một vài tháng --- trước khi chúng trở thành một phần trong bạn. Chúng sẽ chẳng bao giờ dễ hơn so với cách đọc thụ động của chúng ta trong nhiều năm qua.
+
+Đừng nóng vội. Phần thưởng của các kỹ thuật này là tuyệt vời, hoặc nói rằng hàng trăm sinh viên đã nói với tôi như vậy nhiều năm sau đó. Học cách đọc như thế này có thể là một chìa khóa quan trọng cho sự nghiệp thành công như một sinh viên, học giả hoặc chuyên nghiệp trong hầu hết mọi lĩnh vực
+
+### Nguồn
+
+Nguồn [How to Read a Book, v5.0](https://pne.people.si.umich.edu/PDF/howtoread.pdf). Bản dịch dưới đây đã được dịch máy và đang được soát lại.